31 Aralık 2019 tarihinde Çin’in Hubei eyaletinin Wuhan şehrinde nedeninin ne olduğu bilinmeyen vakalarını bildirmiştir. 7 Ocak 2020’de etken daha önce insanlarda tespit edilmemiş yeni Coronavirus (coronavirus) (2019-nCoV) olarak tanımlanmıştır. Çin’in Wuhan kentinde ilk defa ortaya çıkan bu virüs kısa süre içerisinde dünyanın dört bir yanına yayılmıştır.

İnsanlara bulaşan bu virüs yüksek ateş, balgamlı ve/veya kuru öksürük, boğaz ağrısı, şiddetli nefes darlığı ve baş ağrısı gibi bir takım belirtiler göstermektedir. Covid-19, ne yazık ki özellikle belli gruptaki insanların(yaşlılar, kronik hastalıkları olanlar, sigara kullananlar) ölümlerine sebep olmaktadır.

Bugün dünyanın her yerine yayılan bu virüs olağanüstü önlemler alınmasına karşın üzücü bir şekilde öldürmeye devam etmektedir. Dünyada toplam vaka sayısı son tahlilde 255 bini aştı ve  ölü sayısı 11 bine yükseldi.

Durumun ciddiyeti devletlerce anlaşılmasının akabinde olağanüstü önlemler alınmaya

başlandı. Bazı şehirlerin karantina altına alınması, eğitime ara verilmesi, spor müsabakaları iptal edilmiş, toplu cuma namazı kılınması yasaklanmış, kafeteryalar-kıraathanelerin kapatılması, internet kafelerin kapatılması, berberlerin güzellik merkezlerinin kapatılması gibi bir çok önlemler alındı. Ülkemizde son olarak 65 yaş üzeri insanların sokağa çıkması yasaklandı.[1]

Bu önlemlerin yanı sıra yargıda da oldukça önemli ve etkili önlemler alındı.

 1- Duruşmalar, Tebligatlar ve Yargı İşlerinin Ertelenmesi

13/03/2020 tarihinde yayınlanan Hakimler ve Savcılar Kurulu duyurusunda [2]da “Sağlık Bakanlığı bünyesinde oluşturulan CORONAVİRÜS Bilim Kurulunun önerileri kapsamında; yargılama faaliyetlerinin yürütülmesinde herhangi bir soruna sebebiyet vermemek amacıyla, tutuklu işlere yönelik soruşturma ve kovuşturmalar ile ivedi sayılacak diğer hususlar haricinde duruşma ve keşiflerin ertelenmesi ile gerekli görülen hallerde SEGBİS uygulaması kullanılması hususunun mahkemelerimizce değerlendirilmesi” tüm hakim ve Cumhuriyet Savcılarına önerilmiştir.”^[3]  Bu öneri üzerine ivedi olan işler hariç duruşmalar, keşifler ve diğer yargı işleri ertelenmiştir. Herhangi bir yeni düzenlemeye gerek kalmadan mahkemelerin HMK’yı uygulamasıyla ve avukatlarla mahkemelerin özellikle mazeret konusunda dayanışmalı bir şekilde çalışmasıyla bu işlemler gerçekleştirilmektedir.

Avukat meslektaşlarımıza duruşmaların “Coronavirüs” sebebi ile ertelendiğine dair mahkeme kararları duruşmalardan önce tebliğ edilmektedir. Duruşmalar daha ileri tarihlere bırakılmak kaydıyla ertelenmektedir. Bu durum daha ne kadar devam eder bilinmemektedir. İkinci yargı paketi ile ses veya görüntü^[4] yoluyla duruşmaların yapılması gibi pek çok usul kurumuyla ilgili düzenlemeler olacağı gibi bir açıklamanın olması da koronavirüsün yayılmasının önüne geçmek ve yargının işleyişini sürdürmek için bizce yerindedir.

“Bakan Gül, sosyal paylaşım sitesi Twitter'dan yeni tip koronavirüs (Kovid-19) tedbirleri nedeniyle yargısal süreçlerde hak kaybı yaşanmaması için çalışma yapıldığını açıkladı. Bakan Gül, paylaşımında, “Çok zaruri olmadıkça adliyeye gitmenize gerek yok, yargısal süreçlerle ilgili herhangi bir hak kaybı yaşanmayacak. Duruşmaları erteleyecek ve süreleri geriye dönük olarak durduracak genel bir düzenleme için çalışıyoruz. Avukat meslektaşlarımız ve vatandaşlarımız müsterih olsun.” ifadesine yer verdi.^[5] Yargıdaki işlerin usulünün olduğu herkes tarafından bilinmektedir. Yargı işlerinin birçoğu hak düşürücü süreye tabi olması ve adliyelerin şuan adeta dondurulmuş olması sebebi ile bizce bu düzenleme çok önem arz etmektedir.

“Adalet Bakanlığı Koronavirüs Bilim Kurulu'nun tavsiyeleri doğrultusunda ceza infaz kurumlarında tedbirleri arttırırken, ceza infaz kurumlarında açık ve kapalı görüşlerin koronavirüs nedeniyle iki hafta ertelenmesinin ardından tutuklu ve hükümlülerin dışarıyla olan ilişkilerinin devamının sağlanması amacıyla yeni bir düzenleme yaptı. Buna göre ceza infaz kurumları ve tutukevlerindeki hükümlü ve tutukluların yakınlarıyla yapacakları telefon görüşmeleri haftada ikiye çıkarıldı. Ayrıca tutuklu ve hükümlülerin ertelenen açık ve kapalı görüş hakları herhangi bir kayba uğramadan ilerleyen süreçlerde kullandırılacak.^[6]”  bu karar ile cezaevlerinde bulunan tutuklu ve hükümlülerin korunması amaçlanmıştır. Bu kapsamda medyada uzun süredir konuşulan infaz indirimi de yeniden gündeme gelmiştir. Ancak yapılan açıklamalarda infaz indiriminin üçüncü yargı paketine bırakıldığı ifade edilmiştir.^[7]

2- İcra ve İflas İşleri

“Karara göre nafaka alacaklarına ilişkin icra takipleri hariç yurt genelindeki icra ve iflas takipleri 30 Nisan’a kadar durduruldu. Bu çerçevede taraf ve takip işlemlerinin yapılmamasına, yeni icra takip taleplerinin alınmamasına ve ihtiyati haciz kararlarının icra ve infaz edilmemesine karar verildi. Bu karar sayesinde, koronavirüs salgını nedeniyle icra dairelerindeki iş ve işlemlerini takip edemeyen vatandaşlar herhangi bir hak kaybı veya mağduriyet yaşamayacak.”^[8] kararı verilmiş olup icra dairelerinde nafaka alacakları hariç olmak üzere icra ve iflas takipleri durdurulmuştur. Bu icra dairelerinin dondurulması işleminin salgın tehlikesinin devam etmesi halinde bu aynı usulle Cumhurbaşkanınca süresinin uzatılabileceği karara bağlanmış Resmi Gazete’de ilan edilmiştir.[9]

Bu karar 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun 330. Maddesi[10] dayanak alınarak çıkarılmıştır.

3- İdari İzinler

 "Cumhurbaşkanlığımızın almış olduğu karar üzerine 60 yaş üstü ve riskli gruplarla ilgili izin müessesesi tüm personelimiz için olduğu gibi bugün HSK'nın almış olduğu kararla bu idari izin hakim ve savcılarımız için de yürürlüğe girmiştir. Kurumlara yeni girişlerde ön muayene ve kontrol yapılmaktadır. Eğer herhangi bir hastalık belirtisi varsa kesinlikle kuruma kabul edilmemekte, tedavisi için sağlık kurumlarına gönderilmekte. Muayenede sorun tespit edilmeyenler ise ayrı bir bölümde tutulmaktadır. Yani cezaevine yeni giren bir kişi hastalık belirtisi olmasa bile özel bir yerde tutulmakta, Sağlık Bakanlığının öngördüğü süre boyunca büyük bir titizlikle muhafaza edilmekte."^[11] Özellikle yeni cezaevine giren kişilerin hasta olmasa dahi başka bir yerde tutulması yerinde bir tedbirdir.

 "Hafta sonu noterlik hizmetleri yeni bir duyuruya kadar ertelenmiştir. Cezaevlerindeki noterlik vekaletleri de kapalı görüş usulüyle verilmeye devam edilecektir. Bütün noterlerde 24 saat dezenfekte çalışmaları yapılmıştır" ^[12] Bir sonraki açıklamaya kadar hafta sonları noterlik hizmetleri ertelenmiştir. Vekaletnamelerin de kapalı görüşte hazırlanması virüsün cezaevine taşınmaması için yerinde bir tedbirdir.

 Bu tedbirlerin çeşitlendirilmesi ve uzatılması virüsün yayılması sürecinde ihtimal dahilindedir. Bu tedbirler her ne kadar yargıyı askıya almış olsa da insan hayatından ve özellikle de yaşam hakkından daha kıymetli bir şey yoktur. Bu sebeple açıklanan tedbirleri takip etmek, bu tedbirlere uymak bizim toplum ve dünya sağlığı için çok önemlidir. Virüssüz ve hastalıksız bir toplum dileklerimizle.

 [1] https://www.icisleri.gov.tr/65-yas-ve-ustu-ile-kronik-rahatsizligi-olanlara-sokaga-cikma-yasagi-genelgesi Önemle belirtmek gerekir ki bu genelge, kaynağını İl İdaresi Kanununun 11/C maddesi ve Umuma Hıfzısıhha Kanunun 27 nci ve 72 nci maddesi’nden almaktadır.

[2] https://www.hsk.gov.tr/Eklentiler/files/duyuru-13-03-2020.pdf Erişim Tarihi: 21.03.2020

^[3] https://www.barobirlik.org.tr/Haberler/duyuru-202022-81191 Erişim Tarihi: 22.03.2020

[4] https://www.aa.com.tr/tr/politika/ak-parti-2-yargi-paketini-meclis-baskanligina-sundu/1772964 Erişim Tarihi: 22.03.2020

^[5]http://www.basin.adalet.gov.tr/Etkinlik/bakan-gul-sureleri-geriye-donuk-olarak-durduracak-genel-bir-duzenleme-icin-calisiyoruz

^[6] http://www.basin.adalet.gov.tr/Etkinlik/tutuklu-ve-hukumlulerin-telefon-hakki-arttirildi

^[7] https://www.aa.com.tr/tr/politika/ak-parti-2-yargi-paketini-meclis-baskanligina-sundu/1772964

^[8] http://www.basin.adalet.gov.tr/Etkinlik/koronavirus-tedbirleri-kapsaminda-icra-dairelerindeki-butun-islemler-durduruldu

[9] 22 Mart 2020 Tarihli ve 31076 Sayılı Resmi Gazete

[10] Madde 330 – Salgın hastalık,umumi bir musibet veya harb halinde Cumhurbaşkanı karariyle memleketin bir kısmında veya bazı iktisadi zümreler lehine muayyen bir müddet için icra takipleri durdurulabilir.

^[11]http://www.basin.adalet.gov.tr/Etkinlik/bakan-gul-yargi-hizmetlerinde-koronaviruse-karsi-alinan-yeni-onlemleri-acikladi

^[12]http://www.basin.adalet.gov.tr/Etkinlik/bakan-gul-yargi-hizmetlerinde-koronaviruse-karsi-alinan-yeni-onlemleri-acikladi