Diyelim ki siz yolcusunuz ve uçuşunuz esnasında bir zarara uğradınız. "Bu zarar nasıl ve nereden karşılanacak,hangi hükümler uygulanacak, 6098 sayılı Borçlar Kanunumuz uygulamaya girer mi?" bu sorulara yazımızda yanıt vereceğiz. Örneğin Erzurum'dan Bursa'ya seyahat etmek için Erzurum havalimanına giden Avukat Berat, bavulunu görevlilere vermiş olmasına karşın Bursa'da bavulunun kayıp olduğunun farkına varır.  Onu karşılayacak olan Avukat Muhammed Emin, arkadaşının davasını üstlenir. Ad - Hoc Hukuk olarak, taşıma hukukuna ilişkin davalarla da ilgilenmekteyiz. Burada aşağıdaki bilgiler ışığında bir yol izlenecektir, fakat bu hususlarda uzmanlık gerektirdiğinden avukatınıza danışmanızda fayda görmekteyiz. Erzurum yahut Bursa ile ilgili yapacağınız uçuşlarda Bursa veya Erzurum'daki mahkemeler yetkili olacağından bu yerdeki hukuk büroları ve avukatlar hakkınız savunulmasında daha etkili olacaktır.

En başta bu zararın hangi kanun veya anlaşma hükümlerine göre tazmin edileceği sorusuna cevap aramamız gerekir. 
Hava ve Uzay Hukukunda "varış ve kalkış limanları"na bakılarak kaynak araştırılması yapılır. Söz gelimi uçuşun ulusal nitelikte mi yoksa uluslararası nitelikte mi olduğu uygulanacak hükümler açısından önem taşıyacaktır. 

Türkiye Cumhuriyeti açısından değerlendirildiğimizde 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu madde 3'teki tanımlamalarda Türk hava sahası "Türkiye Cumhuriyetinin egemenliği altındaki ülke ile Türk karasuları üzerindeki saha" olarak, Havaalanı "Karada ve su üzerinde hava araçlarının kalkması ve inmesi için özel olarak hazırlanmış, hava araçlarının bakım ve diğer ihtiyaçlarının karşılanmasına, yolcu ve yük alınmasına ve verilmesine elverişli tesisleri bulunan yerler" olarak tanımlanmıştır.

Madde 2'de  "Bu Kanun,kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve özel hukuk tüzelkişilerinin havacılık sahasındaki faaliyetlerini kapsar."

Ayrıca madde 5'te "Türk hava sahası hava araçları tarafından bu Kanun ve ilgili diğer mevzuat hükümleri çerçevesinde kullanılır. " bahsiyle hüküm altına alınmıştır. 

Kısacası doktrinde "ulusal uçuş" deyimiyle -şayet Türk hava sahası içerisinde havaalanları varış ve kalkış limanları olarak belirlendiyse- 2920 sayılı kanun uygulanacağı kabul edilmektedir. Bu kanunda kişilerin uğrayacağı maddi zararların tazmini hakkında da hükümler bulunmaktadır. Bu nedenle yazının başında da belirttiğimiz 6098 sayılı Borçlar kanunu uygulama alanı bulacak mı? sorusuna da kısmen cevap vermiş oluyoruz. Bildiğimiz üzere Borçlar kanunu genel nitelikte bir kanundur. Bu nedenle Türk Sivil Havacılık kanununda şayet bir kanun boşluğu bulunursa uygulama alanı bulacaktır. Manevi tazminat davaları da Borçlar Kanunu hükümlerine göre açılacaktır.

Biraz daha detaya inmek gerekirse Türk Sivil Havacılık Kanunu madde 120 ve devamında "Taşıma Sözleşmesinden Doğan Sorumluluk" başlığı altında Yolcunun ve hatta yolcunun bagajının bile uğradığı zararların ne denli tazmin edileceği hüküm altına alınmıştır. Havacılık hukukunda genel olarak doktrinde de bu kanunda ve diğer konvansiyonlarda taşıyanın sorumluluğu "ağırlaştırılmış bir tehlike sorumluluk" veya "kusursuz sorumluluk hali" olarak kabul edilmektedir. Kanunda şayet bir boşluk varsa bu sorumluluk tiplerine göre uyuşmazlığı çözmek daha doğru olacaktır. 

Taşıyanın "yani havayolu şirketinin" kendine has garanti ve sigorta fonları bulunmaktadır. Sizin zararınızı da bu fonlardan karşılamaktadırlar.

Ek olarak söylememiz gerekir ki "Devlet Hava araçları" açısından zarar tazmini için bu hükümlere bakılmaz. Kamu Hukukunu ve özellikle Ceza Hukukunu ilgilendiren konularda ise 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu ve İdare Hukuku mevzuatı uygulanacaktır.

Açılacak dava 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu genel ve özel yetki kurallarına göre açılmalıdır. Görev kurallarına göre ise Asliye Hukuk Mahkemesi görevli olacaktır. Örneğin Bursa - Erzurum uçuşunda Avukat Berat'ın bavulunda bir zarar meydana gelmiştir. Berat konunun uzmanı olan bir avukat olduğundan açılacak davanın (haksız fiil Bursa'da gerçekleştiği farz edilirse) Bursa'da açılacağını bilmektedir. Bu sebeple Bursa Asl. Hukuk Mah. görevli ve yetkili olacaktır. 

Özetle söylemek gerekirse bu kısa yazımızda yolcunun uğradığı zararların tazmin edileceğinden bahsettik fakat takdir edersiniz ki bu hukuk dalı da birçoğu gibi çokça kurallar ve istisnalar içerdiğinden, bu bir nevi "Fragman" olarak kalmaktadır. Bütün bunlara ek olarak "uluslararası uçuşlar"da da farklı konvansiyonlar uygulama alanı bulduğundan ötürü zarar kalemleri değişebilmektedir. Bu yazımıza Uluslararası uçuşlardaki zararların tazmini olarak devam edeceğiz.